Hin merka saga

Þegar skammdegið hefur hreiðrað um sig hjá vestfirskum byggðum og sólin hopað á bak við sjóndeildarhring er sem bjarminn af Betlehemstjörnunni leggist brosandi yfir byggðina. Fjallatoppar drjúpa í lotningu höfði yfir þeirri fegurð sem svæðið hefur upp á að bjóða og skammdegisskuggar dansa við tunglsskinið sem speglast á haffletinum og veita birtu inn í sálartetrið. Stórbrotin náttúran fær hjartað til að slá örar og steinrunnin tröll kallast á í klettabeltum svo bergmálið ómar um fjallanna hring. Hvíta snjóhulan er sem kærkomið kærleiksteppi sem sveipar andartakið ævintýraljóma og stjörnubjartur himinn varpar birtu frá silkiofnum stjörnuvefnaði skaparans yfir hvert byggt ból. Rökkrið umvefur fólkið sem byggir sjávarþorpin fyrir vestan og húmið leiðir hvern og einn styrkum skrefum í átt að hátíð ljóss og friðar.

 

Svona sé ég heimabyggðina mína fyrir mér er skammdegisskuggarnir dansa við minningar liðinna ára í hugskoti hugans nú á aðventu. Sagan af frelsaranum sem lagður var í jötu í fjárhúsi einu í Betlehem er ljóslifandi fyrir hugskotsjónum mínum og stjarnan sem vísaði vitringunum veginn hér forðum lýsir enn þann dag í dag og er leiðandi hönd á lífsins leið. Sagan af fæðingu frelsarans er samofin sögu fjallanna hér í kring og hin ólgandi dröfn ritar æviminningar sínar í sandinn á hverju flóði og hver hóll og hver hæð hefur sögu að segja þeim sem vilja heyra.

 

Saga frumkvöðla í Bolungarvík hefur verið mér afar hugleikin um árabil. Ástæðan er sú að hús það sem tengir mestu athafnamenn byggðarlagsins, þá Pétur Oddsson og Einar Guðfinnsson, komst í mína eigu fyrir fjórum árum, þá aldargamalt. Húsið, sem í daglegu tali er nefnt Einarshús, var í niðurnýðslu og varla svipur hjá sjón þegar það komst í hendur okkar hjóna og ef vel var að gáð mátti sjá tár á hvarmi þessa merka húss sem hafði að geyma svo mikla sögu sorgar og gleði og eitt sinn var stolt byggðarlagsins og skjöldur. Hjartsláttur hússins hafði þó slegið taktfast í heila öld og hver fjöl beið þess að segja sína sögu þeim sem vildu heyra. Við hvert fótmál marraði minning liðinna tíma sem vildi ólm segja frá lífinu í húsinu en vantaði einhvern til að hlusta með athygli á frásögnina.

 

Mér var það fljótlega ljóst að það var mjög auðvelt að hlusta á innviðina segja frá þeirri tvískiptu sögu harma og hamingju sem í húsinu bjó. Það var eins og fyrrum íbúar þess leiddu mig áfram í leiðslu og aldagamall panell sagði mér sorgbitinn frá Pétri Oddssyni sem fylgdi 14 líkum frá þessu húsi sínu á 23 ára tímabili, en berklar urðu flestum að bana. Að lokum stóð hann uppi nánast einn og dó einmana og leiður. Húsið sagði mér einnig frá tímum gleði og hamingju er Einar Guðfinnsson bjó þar ásamt fjölskyldu sinni og lífið var ljúft og skammdegisskuggar léku sér  hugskoti hugans á aðventu. Þá var sungið um hve bjart væri yfir Betlehem eins og sungið er nú og ólgandi dröfn páraði minningar í fjörusandinn fyrir komandi kynslóðir.

 

Húsið, sem þjónar nú hlutverki veitingastaðar í bænum, átti bjarta framtíð fyrir sér þrátt fyrir allt, líkt og bærinn sem hefur fóstrað það alla tíð, því birta Betlehemstjörnunnar virðist skína skært á fjallatoppa bolvískrar byggðar um þessar mundir. Töluverðar framkvæmdir standa nú yfir sem gera framtíðarmöguleika staðarins mikla en vaskir bormenn Bolungarvíkur vinna nú hörðum höndum að greftri jarðganga í hlíðum Óshyrnu sem ryður öllum hindrunum úr vegi og opnar örugga leið milli byggðarkjarna. Varnargarður rís einnig í hlíðum Traðahyrnu sem verja mun byggðina og veita nauðsynlegt öryggi og skjól fyrir íbúa bæjarins, sem kúrir í hálsakoti fjöru og fjalla.

 

Bolungarvík er einnig hluti af stærri heild samfélaga á Vestfjörðum og þar standa misstór þorpin við ólíka firði og víkur og una hag sínum vel. Samfélög hafa hvert fyrir sig sína einstöku menningu og sögu, sem brýnt er að halda á lofti, en þó eru þorpin  svipuð vegna nálægðarinnar við náttúruna, fjöllin og hafið. Mikilvægt er að halda sögu byggðanna og fólksins sem í þeim býr til haga því minning dagsins í dag verður merk saga morgundagsins og greipt í frásögn framtíðar.

 

Nú þegar áherslur virðast vera að breytast í samfélaginu af ástæðum sem öllum eru ljósar, er ekki annað að sjá en fólk á Vestfjörðum telji mannlíf og afkomu jafnvel betur borgið í sínum litlum sjávarbyggðum. Um jólin finnur maður vel kosti þess að búa í þorpi þar sem allir þekkjast og taka þátt, beint eða óbeint, í gleði eða sorg sinna samferðamanna.  Þá er hægt að skynja öryggi þess að eiga athvarf í litlum bæ sem kúrir í vetrarklæðum undir fjallinu, alskreyttur litadýrð jólaljósanna.

 

Í jólasögunni var fjárhúsið athvarf Jósefs og Maríu þar sem ekki var pláss í gistihúsinu. Þá kúrði nýfæddur Jesú í jötu og bjarminn frá Betlehemsstjörnunni lá brosandi yfir byggðinni. Þá upphófs enn ein saga vona og væntinga, þeirra sömu vona og væntinga og allir Íslendingar bera í brjósti fyrir framtíð í fögru landi.

Birtist í Vesturlandi á jólum 2008